Харин “М-Си-Эс" группийн захирлуудын зөвлөлийн дарга, тухайн үед “Энержи ресурс” ХХК-ийн ТУЗ-ийн дарга байсан Ж.Оджаргал 2025 оны гуравдугаар сарын 24-нд Ерөнхий сайдын дэргэдэх Эдийн засгийн хөгжлийн зөвлөл хуралдаанд оролцох үеэрээ “…Засгийн газартай зөрчилдөөд байгаа юм байхгүй. Үндэсний баялгийн сангийн хуулийг бүрэн дэмжиж байгаа. “Энержи ресурс” 2008 онд Засгийн газартай гэрээ хийсэн. Тавантолгойн ордын зургаан лицензийнхээ тавыг нь төрдөө өгчихсөн. УИХ батлах ёстой байсан эсэхийг хэлэх субьект бид биш" хэмээсэн байдаг.

АН-д бүтцийн өөрчлөлт явагдана. Ийм зураглалыг АН-ынхан гаргаад “хувийн бэлтгэл”-ээ базаацгаагаад эхэлжээ.

Монгол улсын Ерөнхий сайд Г.Занданшатар Хойд бүсийн Хавдрын оношилгоо, эмчилгээний дэд төвийн нээлтэд оролцлоо.

Уулсын оройгоор манан будантаж, үзэсгэлэнт байгаль, хязгаар нь үл мэдэгдэгдэх далайгаар хүрээлэгдэн орших энэ хот бол ОХУ-ын Владивосток юм. Тус хот нь ОХУ-ын Алс Дорнодын өмнөд хэсэгт, Япон тэнгисийн эрэгт байрладаг боомт хот. Владивосток хот нь Алс Дорнодын эдийн засгийн томоохон төв бөгөөд Приморскийн хязгаарын хотуудыг хөдөлмөр, санхүү, үйлдвэрлэлийн нөөцийн төвлөрлөөр тэргүүлдэг. Мөн хотын эдийн засаг нь аж үйлдвэр, худалдаа, үйлчилгээ, тээвэр, харилцаа холбоо, барилга, хөдөө аж ахуй, эрчим хүч, хий, усан хангамж зэрэг салбаруудаас бүрддэг. Тэгвэл ОХУ-ын Владивосток хотноо энэ сарын 3-6-ны өдрүүдэд “Алс Дорнод-Энхтайван, хөгжил цэцэглэлтийн төлөөх хамтын ажиллагаа” сэдвийн дор зохион байгуулсан Дорнын эдийн засгийн X чуулга уулзалтад Монгол Улсын Ерөнхий сайд Г.Занданшатар оролцсон юм.

Ийм л алдаанаас болж бид дандаа Засгийн газраа унагаж ирсэн. Энэ дээр стратегийн ордын хэлцэлтэй холбоотой, олон олон асуудалтай холбоотой бүх асуудал нэгдэж байгаа гэдэг үнэн. 

Ерөнхий сайд Г.Занданшатар “Эрдэнэт үйлдвэр” ТӨҮГ-ын Баяжуулах үйлдвэрийн Хам баяжуулалтын 2 ба 3 дугаар секцийн өргөтгөлийг ашиглалтад хүлээн авах үйл ажиллагаанд оролцлоо.

Нүүрсний хулгайд олон улстөрч, хэдэн зуун төрийн албан тушаалтан, нэр бүхий хэд хэдэн компанийнхан холбогдож, ажлын хэсгийнхэн 70 гаруй эрүүгийн хэрэг үүсгэж шалгасан. Улмаар хэргүүдийг шүүхэд шилжүүлсэн. Харин шүүхээс тэдгээр хэргийг ямар “хариу”-тай дуусгасныг бид бүгдээрээ мэднэ.

Тавантолгой нүүрсний бүлэг ордын хайгуулд манай ард түмэн 50 жилийн турш ямар их хөрөнгө хүч зарсан, тэрхүү орд хэрхэн хувьд очиж хэд дамжсан, стратегийн орд гэгч ойлголт хуульд хэрхэн орж, хэн хэн ямар байр суурьтай байсан, Засгийн газар энэхүү ордыг буцаан авах талаар ямар алхам хийсэн, яагаад УИХ-аар хэлэлцүүлээгүй, эдүгээ энэхүү ордын Ухаахудагийн хэсгийн олборлолт, орлого, татвар төлөлт ямар байгаа болон энэхүү үйл явдлын талаарх “Энержи ресурс” компанийн байр суурь, эдийн засгийн үр өгөөжийн талаарх хөндлөнгийн шинжээчийн дүгнэлт зэрэг яригдаж буй олон асуултад хариулт өгөх баримтууд энд бий. Монгол төрийн шийдвэр Монгол хүний төлөө байх ёстой.

Угтаа,  “…Баялгийн сан” хэмээх сэдэвтэй хаврын улс төр хахир өвлөөр л эхэлсэн. 2025 оны төсвийг ийш тийш болгосон. Улмаар цаг үеийн бүхий л сэдвийг улстөржүүлэн хөндөж хөдөлгөсөөр ирсэн. Учир нь, стратегийн томоохон орд эзэмшигч компаниуд “…Ордоо Баялгийн санд дээрэмдүүлэхгүй” хэмээн эсэргүүцсэн. Нэр бүхий улстөрчидтэй нийлээд хаврын улс төрийг өрдөж ирсэн.

УИХ-аас баталсан Үндсэн хуулийн нэмэлт өөрчлөлт, Үндэсний баялгийн сангийн тухай хуулийг хэрэгжүүлэхээр Засгийн газраас “…УИХ, Засгийн газрын ямар ч шийдвэргүйгээр хувийн компанид шилжсэн Тавантолгойн бүлэг ордын нэг хэсэг “Ухаахудаг”-ийг тодорхой хувийг Баялгийн санд авахыг УИХ-аар шийдүүлье” шийдвэрийг цагаан сарын өмнө гаргасан. 

“Сэлбэ дэд төв” төслийн талаар ноцтой гэж болохоор зүйлүүд яригдаад уналаа. Нийтдээ 830 орчим тэрбум төгрөгийн өртөг бүхий тус төслийн тендер тойроод дахиад л эргэлзээ тээнэгэлзээ үүсээд эхлэв.

“Энержи ресурс” ХХК ашиглалтын лиценз авахаар 2006 оны долдугаар сарын 8-нд АМГТХЭГ-ын Геологи, уул уурхайн кадастрын албанд хандсан. Тус албаны мэргэжилтэн “...Энэ чинь нөөцөд авсан газартай давхцаж байна” гэж тэмдэглээд, хариуг нь “Энержи ресурс” ХХК-д илгээжээ.

“Эмийн үнийн өсөлтийн шалтгаан, нөхцөлийг хянан шалгах” үүрэг бүхий Хянан шалгах түр хорооноос нотлох баримтыг шинжлэн судлах нээлттэй сонсголыг гурван өдрийн турш зохион байгуулж, хаалаа. Түр хороо Улсын Их Хурлын 2023 оны 06 дугаар сарын 30-ны өдрийн 60 дугаар тогтоолоор байгуулагдсан бөгөөд бүрэлдэхүүнд Улсын Их Хурлын гишүүн Д.Батлут, Б.Бейсен, Б.Жаргалмаа, М.Оюунчимэг, Ц.Сандаг-Очир, Ц.Туваан, Ж.Чинбүрэн нар ажиллалаа.

Тусгаар тогтносон байхын, өөртөө эзэн (sovereign) байхын амин сүнс нь шийдвэр гаргах эрх мэдэл. Ардчилсан дэглэмд ард түмэн төр улсын эзэн байх ёстой бөгөөд ард түмний шийдвэр эцсийн, дээд шийдвэр байх учиртай. Энэ нь ард түмэн хэдий чинээ эрх чөлөөтэй байна, төдий чинээ өөртөө эзэн байж, улс орон төдий хэрээр эрх чөлөөтэй, тусгаар тогтносон байна гэсэн үг. Тиймээс ардчилсан улсын хувьд амь мэт эрхэмлэн хамгаалах учиртай зүйл нь ард түмний эрх, эрх чөлөө. 

Монгол Улсын Их Хурал 2018 оны 01 дүгээр сарын 05-ны өдөр “Агаарын бохирдлыг бууруулахтай холбогдуулан авах арга хэмжээний тухай" тогтоолыг баталсан бөгөөд тогтоолын 4 дэх хэсэгт“ зохист хэмжээнээс их хорт утаа ялгаруулж байгаа авто тээврийн хэрэгсэл, зориулалтын бус түлш хэрэглэн химийн хорт бодис ялгаруулж, агаарын чанар, нийгмийн эрүүл мэндэд хохирол учруулж байгаа иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллагын үйл ажиллагаанд тавих хяналтыг чангатгаж, таслан зогсоох арга хэмжээг авч хэрэгжүүлэх;” талаар тусгасан